Mask ve Mask’ın Kısa Tarihi
Mask, en genel anlamıyla boyalı karton, kumaş, deri veya plastikten yapılan ve çeşitli amaçlarda kullanılmak üzere yüze geçirilen yapma yüzdür. Ruh bilimi açısından, kişinin oynadığı rol veya hem kendisine hem de çevresine karşı takındığı davranıştır. Mask, yüzü gizlemek, korumak ya da değişik bir kişiliğe bürünmek amacıyla kullanılır.
Mask, Fransızca’daki masqué kelimesinden Türkçe’ye geçmiştir. Ayrıca İtalyanca’daki maschera, İspanyolca’ daki mascarave Arapça’daki maskara (soytarı, kostüm giymiş kişi) kelimeleri ile ilişkilidir ve tüm bunların olası kökeni Latince’de hayalet anlamına gelen mascus ya da masca’dır. Bilinen en eski mask örnekleri 30 bin yıl öncesinden kalmadır. Kuzey Afrika’daki mağaraların duvarlarında mask resimlerine rastlanmıştır. Masklar tarih öncesi çağlardan beri tiyatro gösterilerinde, dinsel törenlerde ya da eğlence amacıyla gerçekleştirilen şenliklerde kullanılmıştır.
Eski Yunan’da masklar tiyatro oyunlarının vazgeçilmez bir öğesiydi. Çeşitli biçimlerde boyanmış bez masklar oyuncuların tek bir oyun içerisinde çeşitli tipleri canlandırmasına yaradı.
Masklar, antik dönemde genellikle toplumsal ve geleneksel yarışmalar, törenler, ayinler ve festivallerin tanıdık ve canlı eleman olarak yer alırdı. Mask normalde vücudu süsleyen kostümlerin bir kostüm parçasıydı ve toplum içinde belirli bir grubun simgesel tasviriydi. Maskların evrensel bir anlamı vardı ve kullanıcılarına kendi gücünü ve sırlarını verdiğine inanılıyordu. Kristof Kolomb’un 1492’de Amerika kıtasını keşfetmesinden önce Meksika’da yaşayan Aztekler önemli kişiler öldüğünde ölünün kefeninin üzerine yeşim taşından yontulmuş masklar koyarlardı. Eski Mısır’da firavun Tutanhamon’un altın mumya maskı günümüze ulaşabilen en güzel örneklerdendir. Masklar bugün dünyanın birçok yerinde dinsel ayinlerde hala kullanılmaktadır.
Dünya tiyatro geleneğinde, özellikle batılı olmayan tiyatro formlarında önemli rol oynayan masklar, çağdaş tiyatronun içinde önemli bir güç olmaya ve kullanım amacına uygun biçimler almaya devam eder.
Masklarla coşan, heyecanlanan halk eğlencelerinin başında Venedik Festivali gelir. Hristiyanlık öncesi günlerden miras kalan masklar Venedik Festivali’nin temel figürü olarak kabul edilmektedir.
Dünya’da ve Türkiye’de Mask Müzeleri
Dünya’da yaklaşık 60 adet mask müzesinin bulunduğu düşünülmektedir. Bunlardan en önemlileri arasında Kore’de yer alan Hahoe Mask Müzesi, Oxford’da yer alan Pitt Rivers Müzesi ve Kiev’de bulunan Ölüm Maskları Müzesi yer almaktadır. Türkiye’nin ilk ve tek mask müzesi olan İzmir Mask Müzesi ise 2011 yılında açılmıştır.
Konak Belediyesi İzmir Mask Müzesi’nin Tarihçesi
Konak Belediyesi'nin butik müzecilik anlayışının 2. örneği olan İzmir Mask Müzesi, levanten kültürüne uygun inşa edilen tarihi bina restore edilmiş ve Konak Belediyesi tarafından Türkiye’nin ilk Mask Müzesi olarak 10 Mayıs 2011 tarihinde Alsancak semtinde ziyaretçilere açılmıştır.
Müze Koleksiyonu
Müze, Ritüel Masklar, Tiyatro Maskları, Anadolu Maskları, Ölüm Maskları ve İz Bırakanlar olmak üzere beş farklı kategoride yer alan ve toplamda 300’ün üzerinde yer alan geniş bir koleksiyona sahiptir.
Müze'de Eğitim ve Etkinlikler
Müzede çocukların ve gençlerin kendilerini sanat aracılığı ile ifade etmelerini, yeteneklerini geliştirmelerini sağlayan Mask Atölyeleri düzenlenmektedir. Aynı zamanda yaşam boyu eğitimi amaçlayan müze programları tüm yaş gruplarına göre planlanan etkinlikler, yılın her ayı programlanarak işlik, söyleyişi ve görsel sunumlar şeklinde yapılmaktadır.
Ayrıntılı bilgi için web sitemizi ve sosyal ağlarımızı takip edebilirsiniz.
Uluslararası Projeler
Müze, akademik eğitim, araştırma ve kurumsal işbirlikleri konusunda disiplinlerarası buluşma ve toplumsal katılım odaklı projeler üretmek için çaba harcar. İzmir Mask Müzesi fuar, bienal ve kongreleri takip eder. Çeşitli projeleriyle birçok organizasyonun içinde yer alır. Uluslararası Etno-Kültür Endonezya Kongresi, Yaşayan Masklar, Kalo Gağan Belgeseli, Kose Geli Uluslararası Müzeler Hibe Projesi, Uluslararası Atık Metal Mask Heykel Çalıştayı bazı projeleridir.
"Milletimizin güzel sanatlar sevgisini her türlü vasıta ve tedbirlerle besleyerek inkişaf ettirmek milli ülkümüzdür."
M. Kemal ATATÜRK